„We Remember Katyn”, or the Katyn Massacre in the activities of the opposition in the 1970s and 1980s

Od drugiej połowy lat 70. działała w PRL opozycja demokratyczna. Walczyła ona nie tylko o prawa obywatelskie czy demokrację, ale też o przywrócenie prawdy o polskiej historii, w tym o Zbrodni Katyńskiej. Był to temat ważny dla Polaków, o czym świadczy chociażby popularność publikacji na temat Katynia. Był też kwestią istotną dla polskich opozycjonistów, którzy utworzyli dwie niezależne instytucje nawiązujące wprost do tego tragicznego wydarzenia: Instytut Katyński i Komitet Katyński. Działania z myślą o przywróceniu prawdy o Zbrodni Katyńskiej oraz upamiętnieniu jej ofiar prowadzono na różnych polach. Służyły temu publikacje wydawane poza zasięgiem cenzury – od książek poprzez prasę (w tym „Biuletyn Katyński”), znaczki, kalendarze etc. Opozycja organizowała również – szczególnie w związku z 40. rocznicą zbrodni – demonstracje, manifestacje, czy to uliczne, czy w miejscach pamięci takich jak Dolinka Katyńska na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. Stopniowo wachlarz działań związanych z upamiętnianiem ofiar zbrodni się poszerzał – w latach 80. pojawiły się okolicznościowe medale, o Katyniu można było też usłyszeć w audycjach podziemnego Radia „Solidarność”. Przypominanie autentycznych okoliczności Zbrodni Katyńskiej nie było bezpieczne – jedną z ostatnich ofiar „nieznanych sprawców” na początku 1989 roku był ks. Stefan Niedzielak, który przez lata walczył o prawdę na ten temat.In his article, the author discusses the communist propaganda of the authorities against the Katyn Massacre and the opposition’s fight against the Katyn lie. The memory and truth about the countrymen murdered by the Soviets survived in People’s Poland – despite the great efforts of the communist authorities. Opposition activists published materials about the Katyn Massacre outside the official circulation, that is beyond the reach of censorship